Κλινική εξέταση
Κατά την επισκόπηση αναζητούνται σημεία δυσμορφίας: δερματικοί συριγγώδεις πόροι, υπερτρίχωση στην οσφύ (δισχιδής ράχη), ή άλλες δερματικές αλλοιώσεις (πχ Cafe au lait στη νευροινωμάτωση). Στο μεγαλύτερο παιδί η εξέταση αρχίζει με την επισκόπηση της ράχης στην όρθια στάση. Παρατηρούνται εμφανείς ασυμμετρίες στο περίγραμμα της πλάτης, η κεφαλή μπορεί να μην είναι καλά επικεντρωμένη πάνω στον κορμό, ο ένας ώμος μπορεί να βρίσκεται ψηλότερα, η μία ωμοπλάτη μπορεί να είναι ψηλότερα και να προβάλει περισσότερο, ο ένας γοφός να προβάλει ψηλότερα, τα κενά (αποστάσεις) ανάμεσα στα άνω άκρα και τον κορμό διαφέρουν στις δύο πλευρές του σώματος .Σε σκολίωση μέτριου βαθμού (15-20ο) παρατηρείται προβολή της ωμοπλάτης στην πλευρά του κυρτού μιας θωρακικής σκολίωσης, ενώ η κάτω γωνία της ωμοπλάτης στην άλλη πλευρά βρίσκεται λίγο χαμηλότερα. Στην οσφυϊκή και την θωρακοοσφυϊκή σκολίωση υπάρχει ασυμμετρία της λεκάνης με το λαγόνιο να προβάλει περισσότερο από την πλευρά του κυρτού. Παρατηρούνται τα επίπεδα των πρόσθιων και των οπίσθιων λαγόνιων ακάνθων και οι τυχούσες διαφορές ύψους αναφέρονται σε εκατοστά. Σε καλά αντισταθμισμένες σοβαρές σκολιώσεις παρατηρείται δυσαναλογία ύψους μεταξύ του κορμού και των κάτω άκρων. Για να υπάρχει σωστή ισορροπία στο μετωπιαίο επίπεδο η κεφαλή πρέπει να ευθυγραμμίζεται πάνω από το ιερό οστό. Η κλινική εκτίμηση της διαταραχής ισορροπίας στο μετωπιαίο επίπεδο γίνεται με το νήμα της στάθμης. Το νήμα που ξεκινάει από την ακανθώδη απόφυση του Α7 φυσιολογικά πρέπει να περάσει από τη μεσογλουτιαία πτυχή. Η απόσταση που απέχει το νήμα της στάθμης από τη μεσογλουτιαία πτυχή μετρούμενη σε εκατοστά και αντιπροσωπεύει την πλάγια παρέκκλιση του κορμού. Κατά την εκτίμηση αυτή είναι σημαντικό να έχει αποκλειστεί η ανισοσκελία σαν αιτία λοξότητας της πυέλου και δευτεροπαθούς σκολίωσης.
Το πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα ελέγχεται για δυσμορφία όπως τροπιδοειδή θώρακα ή θώρακα υποδηματοποιών. Τα οβελιαία κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης εκτιμώνται παρατηρώντας τον ασθενή από το πλάι. Η μείωση της θωρακικής κύφωσης είναι σύνηθες χαρακτηριστικό της ιδιοπαθούς σκολίωσης. Οι δείκτες ωρίμανσης είναι σημαντικοί στην κλινική εκτίμηση. Κλινικά εκτιμάται ο δείκτης Tanner και καταγράφεται το ύψος σε όρθια και καθιστή θέση κάθε 3 με4 μήνες. Η τακτική καταγραφή του ύψους βοηθά στον καθορισμό της περιόδου ταχείας αύξησης κατά την εφηβεία. Η αλλαγές στις μετρήσεις στην καθιστή θέση είναι μικρότερες από αυτές στην όρθια,αλλά δίνουν μια ακριβέστερη εικόνα της ανάπτυξης του κορμού. Δοκιμασία επίκυψης Adams: Η δοκιμασία επίκυψης κάνει πιο εμφανή τη σκολίωση και αποκαλύπτει ήπιες μορφές που δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές στην όρθια στάση. Προς την πλευρά του κυρτού προβάλουν στην θωρακική μοίρα τα πλευρά, ενώ στην οσφύ προβάλουν οι παρασπονδυλικοί μύες. Η προβολή αυτή οφείλεται στην στροφή των σπονδύλων. Η στροφή μπορεί να μετρηθεί με το σκολιόμετρο.
Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει την αδρή νευρολογική εξέταση:
• έλεγχο της αισθητικότητος και της μυϊκής ισχύος
• έλεγχος ισσοροπίας
• βάδιση στις μύτες και στις πτέρνες
• έλεγχος των ανακλαστικών: εντωβάθει τενόντιων και επιπολής κοιλιακών ανακλαστικών και τον έλεγχο ύπαρξης σημείου Hoffman,Babinski και κλώνου.
Τα ασύμμετρα κοιλιακά ανακλαστικά είναι συνήθως το πιο πρώιμο σημείο υποκείμενης νευρολογικής πάθησης και συχνά υποδηλώνει συρριγγομυελία.
Ακτινολογικός έλεγχος
Η ακτινογραφία θα πρέπει να λαμβάνεται σε όρθια θέση και να περιλαμβάνει ολόκληρη την σπονδυλική στήλη καθώς και την λεκάνη σε ένα φιλμ. Μια ακατάλληλη ακτινογραφία θα κρύψει τις απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να έχει ο ορθωτικός για τον σωστό σχεδιασμό του κηδεμόνα. Η ακτινογραφία είναι και το πρώτο εργαλείο του ορθωτικού, με βάση αυτή και την κλινική εικόνα θα μπορέσει να κατατάξει την κάθε σκολίωση σε κάποιο συγκεκριμένο τυπικό μοτίβο.Το μοτίβο αυτό είναι που θα δώσει την τελική μορφή του κηδεμόνα, τα μέρη του κορμού που θα συμπεριλάβει και τα μέρη του κορμού που μπορούν να ελευθερωθούν.
Κατα καιρούς έχουν γίνει αρκετές αναθεωρήσεις και απλουστεύσεις σε αυτές τις κατατάξεις, οι πρώτες (Ponseti and Friedmann classification και Moe and Kettleson classification) έγιναν απο χειρουργούς με προσανατολισμό στην χειρουργική αντιμετώπιση μέχρι την πιο πρόσφατη που περιγράφεται από την Katharina Schroth και εστιάζει περισσότερο στην φυσικοθεραπεία.
King classification
Η ταξινόμηση κατά King κάνει διάκριση μεταξύ 5 διαφορετικών (θωρακικών) καμπυλών και καθιερώθηκε τη δεκαετία του 80 για να βοηθήσει τους χειρουργούς να προσεγγίσουν σωστά τις καμπύλες κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων.
Lenke classification
Η ταξινόμηση κατά Lenke, η οποία είναι μάλλον πολύπλοκη αναπτύχθηκε από χειρουργούς, επειδή η χρήση του King Classification είχε οδηγήσει σε ανισορροπημένα μετεγχειρητικά αποτελέσματα και φάνηκε να στερείται αξιοπιστίας.
Ο Rigo εφάρμοσε μια νέα ταξινόμηση για θεραπεία με κηδεμόνα με 15 διαφορετικά μοτίβα καμπύλης, που προέρχονται από την ταξινόμηση Lenke στην πορεία σύμπτυξε τα μοτίβα σε μόλις 9.
Είναι η πιό πρόσφατη ταξινόμηση με 7 μοτίβα σκολίωσης που με την συμμετοχή του Dr Weiss σε σχέση με τους κηδεμόνες καταλήγει σε 3 ψηφιακά προκατασκευασμένα μοντέλα κηδεμόνα (Gensingen).
Συμπερασματικά μόνο οι δύο τελευταίες ταξινομήσεις έχουν άμεση σχέση με την κατασκευή κηδεμόνα και αυτές θα μας απασχολήσουν.
Οι παράμετροι που πρέπει να καθοριστούν στην ακτινογραφία είναι:
• Κατεύθυνση του κυρτώματος: Καθορίζεται από την πλευρά στην οποία βρίσκεται το κυρτό της σκολίωσης.
• Ακραίοι σπόνδυλοι: Ο ανώτερος και ο κατώτερος σπόνδυλος ενός κυρτώματος. Παρουσιάζουν την μεγαλύτερη κλίση προς το κοίλο της σκολίωσης. Συνήθως παρουσιάζουν την μικρότερη στροφή και τη μικρότερη μετατόπιση από τη μέση γραμμή.
• Κορυφαίος σπόνδυλος: Είναι ο κεντρικός σπόνδυλος σε ένα κύρτωμα. Συνήθως είναι ο περισσότερο οριζόντιος, περισσότερο στριμμένος και παρεκτοπισμένος από τη μέση γραμμή σπόνδυλος του κυρτώματος.
• Μεταβατικός Σπόνδυλος: Είναι ο σπόνδυλος που καθορίζει τη μετάβαση από το ένα κύρτωμα στο αντιρροπιστικό του και θα μας χρειαστεί αν ακολουθήσουμε την κατά Rigo classification.
• Μέγεθος του κυρτώματος: Μετριέται με την τεχνική του Cobb. Φέρονται δύο ευθείες που εφάπτονται στην άνω τελική πλάκα του άνω ακραίου και την κάτω τελική πλάκα του κάτω ακραίου. Η γωνία που σχηματίζουν αυτές οι ευθείες, ή η γωνία που σχηματίζουν οι κάθετες σε αυτές,ορίζει τη γωνία του κυρτώματος.
Η βαρύτητα της σκολίωσης καθορίζεται από τη γωνία Cobb:
<10o δεν ονομάζεται σκολίωση
10-20ο ήπια
21-40ο μέσης βαρύτητας
>40ο σοβαρή
• Έλεγχος στροφής: Η εκτίμηση της στροφής μπορεί να γίνει από την παρατήρηση της μετατόπιση της προβολής του αυχένα του σπονδυλικού τόξου.
• Εκτίμηση της ισορροπίας στο μετωπιαίο επίπεδο (Coronal balance) Χαράσσονται 2 γραμμές:
1. Νήμα της στάθμης που αρχίζει από τον Α7
2. Κάθετη γραμμή από τη μεσότητα του ιερού Η απόσταση μεταξύ των δύο γραμμών πρέπει να είναι κάτω από 2 εκατοστά, δηλαδή το νήμα της στάθμης από τον Α7 μπορεί να απέχει το πολύ 2 εκατοστά από τη μεσότητα του Ι1 σπονδύλου.
